De constructie van een haar

Meisje dat haar haren aan het inspecteren is met een vergrootglas
Foto: Shutterstock
Vraag: Waar bestaan haren eigenlijk uit en hoe groeien ze?
 
Antwoord: De beste manier om deze vraag te beantwoorden is de vraag eerst om te draaien.
 
Ten eerste, de haar groeit vanuit het haarzakje of de follikel die zich in de opperhuid bevindt. Het deel van het haar dat zich in het haarzakje en dus onder de huid bevindt, heet de haarwortel, terwijl het deel dat je ziet, en vanuit je hoofdhuid langer groeit, de haarschacht genoemd wordt. Aan de basis van de haarwortel bevindt zich de zogenaamde haarbol waar de voedingstoffen worden ontvangen voor het maken van nieuwe cellen.
 
Verder bevindt zich in de follikel de haarpapil (een kegelvormige uitstulping aan de onderzijde van de follikel, die zich voedt met bloed en zo voedingstoffen doorgeeft aan de haarbol via de melanocyten waaruit het is opgebouwd), het talgkliertje dat de haar smeert en zo gezond en glanzend houdt, en het arrector spiertje dat een verbinding maakt tussen de follikel en de epidermislaag (de opperhuid). Dit arrector spiertje reageert op stimulering (angst, koude) waardoor het zich samentrekt. Het gevolg is dat de huid iets naar binnen getrokken wordt, waardoor de haar gekanteld wordt en rechtop gaat staan.
 
Anatomie van een haar
 
Constructie van een haar - Bouwstenen van een haar
 
Door vanaf de haarpapil voedingstoffen op te nemen, kan de haarbol via de melanocyten (grote cellen met een onregelmatige vorm) nieuwe haarcellen genereren. Terwijl deze haarcellen zich omhoog werken door de haarwortel, rijpen ze door een proces dat keratinisering genoemd wordt, een complex proces wat ik zal proberen duidelijk uit te leggen.
 
De melanocyten maken met behulp van de voedingstoffen melanine korrels (granula). Deze pigmentkorrels worden doorgegeven aan de keratinocyten in de haarschacht aan de basis van de haarwortel. De keratinocyten vormen de schors en het merg van de haarschacht en produceren een grote hoeveelheid keratine maar verliezen in dit proces hun celkern waardoor uiteindelijke dode cellen achterblijven. Tegen de tijd dat de haar vanuit de huid oprijst, bestaat deze slechts uit vezels die opgebouwd zijn uit gekeratiniseerde proteïnen.
 
Haar onder de microscoop
Microscopisch beeld van een haarwortel met een haarbol - Foto: Dreamstime
Deze vezelachtige proteïne kan vanuit de haarschacht oprijzen omdat de haarschacht een zeer specifieke constructie heeft. Het vormt een streng tussen drie lagen: de buitenste laag die bestaat uit elkaar overlappende keratine schubben die de schublaag genoemd worden, de middelste laag van gekeratiniseerde proteïne vezels wordt de schors genoemd en gewoonlijk wordt de binnenste laag, die uit ronde cellen bestaat, omschreven als het merg of de haarkern. Het merg wordt bijna altijd gevonden in stug haar, maar wil nog wel eens afwezig zijn in natuurlijk blond en erg fijn haar.
 
Je haar bestaat dus uit eigenlijk 91% proteïnen en is opgebouwd uit zeer lange ketens met een combinatie van 18 verschillende aminozuren. Deze ketens zijn terug te vinden in de vezels van de schors van het haar. De aminozuren in deze ketens zijn hoofdzakelijk opgebouwd uit koolstoffen, zuurstof, waterstof, stikstof en zwavel (dat ook een bouwstof voor je huid en je nagels vormt) en worden gekoppeld door een chemische verbinding tot protofibrille eenheden. Langere ketens van dit soort chemische verbindingen worden ook wel microfibrillen genoemd en wanneer deze zich weer verenigen worden ze tot macrofibrillen.
 
Deze microfibrillen koppelen zich op hun beurt dus weer aan anderen. Hierin bestaan drie typen: microfibrillen opgebouwd uit natrium, uit waterstof en uit bi-sulfide verbindingen (een combinatie van twee zwavel atomen gecombineerd met andere elementen). De natrium- en waterstof verbindingen zijn de meest voorkomende verbindingen, maar zijn zwakker en worden vaak verstoord door invloed van verhitting en vocht. Het zijn juist de natrium- en waterstof verbindingen die het maken van krullen via rollers op nat haar, of het juist steil maken van het haar met behulp van een straightener mogelijk maken om zo het kruleffect in het haar aan te passen.
 
Bi-sulfide verbindingen komen veel minder vaak voor, maar zijn echter veel sterker. Wanneer je het haar laat permanenten, of laat ontkrullen, dan zijn het juist de bi-sulfide verbindingen die onderbroken en weer opnieuw opgebouwd worden om het nieuw gevormde model vast te houden. Elk type van deze drie microfibrillen is voor ongeveer een derde deel verantwoordelijk voor de kracht van het haar.
 
Leuk om te vermelden is nog dat volgens een universitair onderzoek één enkele gezonde haar door deze vele verbindingen in principe de trekkracht van een gewicht van ongeveer 100 gram zou moeten kunnen weerstaan. In theorie zouden de ongeveer 100.000 haren die een mensenhoofd telt dan een belasting van 10.000 kg aan moeten kunnen, maar dat zou ik liever niet uitproberen.
 
Haarbreuk zoals gezien onder een microscoop
Microscopisch beeld van haarbreuk - Foto: Getty Images Signature via Canva
Afgebroken haar zoals gezien onder een microscoopp
Afgebroken haar zoals te zien onder een microscoop - Foto: Getty Images Signature via Canva
©Kapsels.net
 
Zie ook: Hoe snel groeit haar?