Haarverzorging door de tijd heen

Egyptische haarstijl uit de oudheid
Foto: Shutterstock
Wij leven nu in een welvarende tijd. Zeker in de laatste eeuw zijn veel nuttige zaken uitgevonden en is ingespeeld op de behoeften van mensen. We zijn van alle gemakken voorzien, ook voor wat betreft onze haarverzorging. Voor elke handeling die we met ons haar willen verrichten is wel een apparaat of hulpmiddel voorhanden en om het haar soepel en gezond te houden kunnen we tegenwoordig zelfs uit zoveel producten kiezen, dat we af en toe door de bomen het bos niet meer zien.
 
We weten intussen dat zelfs al in de Steentijd (24.000 tot 22.000 v. Chr.) vrouwen het haar invlochten. Het bewijs hiervoor is het in 1908 door Josef Szombathy bij Willendorf in Oostenrijk gevonden beeldje, de Venus van Willendorf, dat symbool stond voor de vruchtbaarheid en waarop duidelijk te zien is dat het haar in die tijd werd ingevlochten en vervolgens in zeven rijen strak langs elkaar in een cirkelvorm om het hoofd werd gelegd om aan de achterzijde van het hoofd te eindigen in twee halve banden.
 
En ook de Egyptenaren, Grieken en Romeinen hebben de nodige bewijzen van een gedegen haarverzorging en trends in de toenmalige haarmode achtergelaten. In de geschiedenis hebben heel veel kapsels het modebeeld bepaald. De kapsels waren soms eenvoudig of zo geraffineerd dat dit onmogelijk met enkel de handen gemaakt kon worden. Maar zij beschikten niet over de middelen die wij nu hebben. Hoe deden zij dat dan?
 
Egypte
 
Van het oude Egypte is bekend dat veel zorg aan het uiterlijk werd besteed. Inscripties, wandschilderingen, grafscènes en beeldhouwwerken, maar ook vondsten zoals pruiken vertellen ons feiten uit het verleden. Een van de vondsten is een gereedschap dat erg veel weg heeft van een primitieve krultang. Jonge meisjes droegen het haar soms in een paardenstaart midden achter op het hoofd, waarvan het eind van nature krulde of krullend was gemaakt met behulp van deze "krultang". Wilde men geen krullen, dan werd het haar verzwaard met een metalen schijf of een andere versiering.
 
Men was in staat gereedschappen, waaronder kammen uit been, hout of ivoor te maken. Zowel enkele als dubbelzijdige kammen zijn gevonden. De enkelzijdige kam die is teruggevonden bestond uit een vierkant plankje met een dikte van 0,5 cm uitlopend op 1 mm waarin tanden van ongeveer 1 mm breedte waren gezaagd.Uit de periode 2.000 v. Chr. dateren prachtige zeer gedetailleerde wapens en gereedschappen van brons en acaciahout, een bewijs van vakmanschap.
 
Ook zijn er vondsten bekend van koperen steekspelden. Vanwege het klimaat, het onderhoud en de hygiëne (luizen) lieten veel Egyptische mannen, maar ook vrouwen, het hoofd kaal scheren en droegen zij een pruik in plaats van het eigen haar. Uit Egyptische gedichten blijkt dat pruiken een sensuele betekenis hadden. De pruiken werden meestal gemaakt door vrouwelijke specialisten in een speciale werkplaats waarvan er één ontdekt is in de tempel van Koning Mentuhotep. Omdat de pruiken als noodzakelijk werden beschouwd in het hiernamaals en in een speciale kist mee begraven werden, zijn enkelen bewaard gebleven. De pruiken moesten zeer realistisch zijn of mogelijk nog mooier dan het eigen haar. Ze werden gemaakt van echt haar, plantaardige vezels of een mengeling van beiden.
 
Egyptenaren waren zeer serieus in hun persoonlijke verzorging. Veel werd gewerkt met oliën, honing, melk en ook zand om de huid gezond te houden, glad te maken en te ontharen. Amandelolie werd gebruikt om de structuur van het haar te verbeteren of de haargroei te stimuleren. Ook het hars van de spar werd gebruikt voor het stimuleren van de haargroei door het op de hoofdhuid in te masseren. Mengsels van bijenwas met hars zijn gevonden en men vermoedt dat ook deze substantie gebruikt werd als middel tegen kaalheid en vergrijzing.
 
De vergrijzing is iets dat de Egyptenaren, evenals het dunner worden van het haar, ver buiten beeld wilden houden. Hiervoor maakten zij gebruik van vele middelen, waaronder Henna, of er werd een zalf gemaakt door olie en delen van drie verschillende planten, waarvan jeneverbes er één was, te verhitten. De onttrokken plantenextracten zouden hun kleurstoffen dan af kunnen geven aan het haar en de jeneverbes zou door zijn samentrekkende eigenschappen de hoofdhuid stimuleren. Ook dierlijke producten werden gebruikt, zoals het bloed van een zwarte os met de achterliggende gedachte de zwarte kleur van het dier op het haar over te dragen.
 
Een ander middel bestond uit een zalf met daarin slijpsel van de zwarte hoorn van een antilope. Tegenwoordig zijn we niet meer in staat om de exacte formules uit het oude Egypte na te maken, al vinden sommige hedendaagse producten hun oorsprong in de Egyptische gebruiken.
 
Naast de verzorgende producten werd ook gebruik gemaakt van producten om een aangename geur te verspreiden. Hiervoor werden onder andere parfums en oliën gebruikt die aan was werden toegevoegd en in een vormpje op het hoofd werden geplaatst. Door de zon smolt de was waardoor het parfum zich over de pruik kon verspreiden.
 
Lees verder ...