Haren die recht overeind staan

Vraag: Ik begrijp de spreekwoordelijke betekenis van "haren die recht overeind staan" wanneer iemand het gebruikt om een angstaanjagende ervaring te beschrijven die hij heeft meegemaakt. Maar heeft dit eigenlijk een wetenschappelijke basis? Kan je haar daadwerkelijk recht overeind gaan staan omdat je bang bent?

Antwoord: Wanneer we praten over een ervaring die de haren recht overeind doet staan, verwijzen we meestal naar de reflex van de haren. Deze reflex omvat de samentrekking van kleine maar krachtige haarspiertjes, ook wel musculus arrector pili genoemd, die verbonden zijn met elke haarfollikel. Bij mensen zijn deze spiertjes dus vrij klein, maar wanneer ze samentrekken, gaan de haren overeind staan, wat we algemeen kennen als "kippenvel".

De wetenschappelijke term voor dit fenomeen is pilo-erectie, en het is nauw verbonden met de vecht-of-vluchtreactie van ons lichaam. Men gelooft dat deze reactie een overblijfsel is van de evolutie, toen de haren van het lichaam van onze voorouders overeind gingen staan om hen groter en angstaanjagender te doen lijken tegenover mogelijke bedreigingen. Deze reactie komt echter niet enkel voor in enge situaties. Het kan ook optreden als reactie op verschillende emoties of stimuli, zoals blootstelling aan koude.

Op momenten van intense emotie, vooral angst, wordt ons sympathische zenuwstelsel geactiveerd. Deze activatie resulteert in de afgifte van adrenaline in onze bloedbaan. Adrenaline stimuleert op zijn beurt de haarspiertjes, waardoor ze samentrekken. Het resultaat van deze spierbeweging is dat de haren overeind gaan staan, wat het waarneembare effect van opstaande haren creëert.

De intensiteit van deze reactie kan variëren van persoon tot persoon, en wordt beïnvloed door factoren zoals genetica, algemene gezondheid en de gevoeligheid van het zenuwstelsel. Hoewel opstaande haren een veelvoorkomende en gekende reactie op angst zijn, zal dit niet hetzelfde zichtbare effect hebben bij iedereen.

Haarspiertje — Afbeelding via Roman Choknadii/Canva

Het fysieke proces van het overeind staan van haren wordt beperkt door de anatomie van het haar zelf. De lengte en het gewicht van het haar zijn cruciaal in dit proces. Wellicht zullen langere en zwaardere haren niet zo recht overeind staan, omdat de zwaartekracht tegen de samentrekking van de spieren werkt. Korter of lichter haar zal sterker reageren op de pilo-erectiereflex.

Het beeld van haren die recht overeind staan vanwege angst, zoals vaak getoond in tekenfilms, is een gestileerde en overdreven voorstelling van deze fysiologische reactie. De overdreven weergave in tekenfilms is eerder een creatieve interpretatie dan een nauwkeurige weergave van de werkelijkheid.

©Kapsels.net

Lees ook:

Hoe sterk is menselijk haar?

Waar bestaan haren uit en hoe groeien ze?